نشانه‌های ظهور، از جذاب‌ترین و پرطرفدارترین و درعین‌حال از آسیب‌پذیرترین بخش‌های معارف مهدوی است. اختصاص بخش عمده‌ای از روایات مهدویت به این موضوع، بهترین گواه بر این مسئله است. این جذابیت از سویی باعث افزایش اقبال عمومی به این مسئله و در نتیجه اصل اندیشه مهدویت می‌شود، اما از سوی دیگر، افزون بر ایجاد زمینه برای ورود خرافات، طمع شیادان و مدعیان دروغین را برای جعل و تحریف روایات، دو چندان می‌کند. ازاین‌رو، نظر به فقدان پژوهش‌های مستند در این زمینه، شایسته است با انجام تحقیقات مبتنی بر اصول و قواعد فهم حدیث و با جداسازی مطالب مستند از غیر مستند، علاوه بر پالایش معارف مهدویت از خرافات، زمینه‌های سوءاستفاده از این موضوع از میان برداشته شود. در این سلسله مقالات [1]، کوشیده خواهد شد تا ابعاد مختلف قیام یمانی که از نشانه‌های حتمی ظهور امام مهدی است، به‌صورت مستند، بررسی شود.

نقد جریان احمد الحسن بصری، مدعی دروغین مهدویت

در مقاله اول [2]، بعد از ذکر نشانه‌های حتمی ظهور، به معرفی یمانی، اقوال مختلف در فاصله بین قیام یمانی و ظهور امام عصر، و وظایف شیعیان هنگام قیام یمانی، پرداخته شد. در مقاله دوم [3]، به نام، نسب، مذهب یمانی اشاره شد. درمقاله سوم [4] ازسلسله مقالات معرفی نشانه‌های حتمی ظهور، به زمان قیام یمانی، و معنای همزمانی خروج یمانی و سفیانی، پرداخته شد. در مقاله چهارم [5]، به مکان قیام یمانی و بیان دیدگاه مشهور، پرداخته شد.

در مقاله پنجم [6]، به اهداف و سیر حرکت قیام یمانی، پرداخته شد. در مقاله ششم [7]،به بخش از مهمترین سوالات و ابهامات حول قیام یمانی، اشاره شد. در مقاله هفتم [8]، به سوالات و ابهامات دیگر، از جمله، معیارهای شناخت مدعیان دروغین یمانی، وحرمت تطبیق قطعی یمانی قبل از ندای آسمانی، اشاره شد، که در ضمن آن، به نقد و بررسی دیدگاه های جریان مدعی یمانی در عصر معاصر، جریان احمد الحسن بصری، نیز پرداخته شد. در این بخش و مقاله هشتم، به دیگر مبانی و اصول جریان مدعی یمانی از جمله ترویج افراطی خواب ورویاء و توسل به استخاره، پرداخته خواهد شد. البته اگر چه با مطالعه سلسله مقالات [9] گذشته و معرفی ویژگی‌ها و مختصات واقعی قیام یمانی، خودبخود و به طور طبیعی، بطلان دعوت مدعی یمانی و جریان احمد الحسن بصری، آشکار می‌شود، لکن نقد و اثبات بطلان مبانی جریان یمانی دروغین، ضروری است و از طرفی شباهت ادله دعوت این جریان با فرقه های استعماری همچون فرقه قادیانی و بهائیت، برای مخاطبان، موجب شگفتی خواهد بود. این مقالات، می تواند، مرجع مناسبی در فضای وب و اینترنت، برای شناخت مدعیان دروغین مهدویت، مورد استفاده، قرار گیرد.

انکار علم رجال، درایه و فقه الحدیث

اولین گام و یکی از مهم‌ترین مولفه‌های پیروان و انصار احمد الحسن، در بحث تبلیغ و اثبات دعاوی خویش، رد و انکار علم "رجال الحدیث" است، زیرا می‌دانند که علم رجال، همچون سدی محکم جلوی انحراف از روایات و احادیث است، بنابراین مبلغان این جریان از‌‌ همان اول می‌گویند که ما چیزی به نام علم رجال نداریم.

امام صادق در مورد مُغَیرة بن سعید که یکی از غالیان زمان حضرت بود، اینگونه می‌فرمایند: مغیرة بن سعید در کتاب‌های اصحاب پدرم (امام باقر)، روایاتی را وارد کرد که پدرم آن احادیث را نفرموده بود.

أَبَا عَبْدِ اللَّهِ يَقُولُ: لَا تَقْبَلُوا عَلَيْنَا حَدِيثَنَا إِلَّا مَا وَافَقَ الْقُرْآنَ وَ السُّنَّةَ أَوْ تَجِدُونَ مَعَهُ شَاهِداً مِنْ أَحَادِيثِنَا الْمُتَقَدِّمَةِ فَإِنَ‏ الْمُغِيرَةَ بْنَ‏ سَعِيدٍ لَعَنَهُ‏ اللَّهُ‏ دَسَ‏ فِي‏ كُتُبِ‏ أَصْحَابِ‏ أَبِي‏ أَحَادِيثَ لَمْ يُحَدِّثْ بِهَا أَبِي فَاتَّقُوا اللَّهَ وَ لَا تَقْبَلُوا عَلَيْنَا مَا خَالَفَ قَوْلَ رَبِّنَا تَعَالَى وَ سُنَّةَ نَبِيِّنَا مُحَمَّدٍ فَإِنَّا إِذَا حَدَّثْنَا قُلْنَا قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ قَالَ رَسُولُ اللَّه‏. [10]

بر ما تنها حدیثی را بپذیرید که با قرآن و سنت موافق باشد یا همراه آن شاهدی از احادیث پیشین ما بیابی؛ چون مغیرة بن سعید که نفرین خدا بر او باد، در کتابهایِ شیعیان پدرم احادیثی را که نفرموده بود، جای داد؛ پس از خدا پروا کنید و آنچه را که با سخن پروردگارمان و سنت پیامبرمان مخالفت دارد، به ما نسبت ندهید؛ زیرا ما هرگاه حدیث نقل می‌کنیم، می‌گوییم: خدای عز و جل فرمود؛ رسول خدا(ص) فرمود.

بنابراین، در بررسی حدیث اهل بیت، علم رجال و فقه الحدیث، ضروری و واجب است؛ لکن، آنچه بایددر علم رجال حدیث، بدان توجه کرد، دو مطلب است: اولا: ضعف سند حدیث دلیل بر عدم صدور آن از معصوم نمی باشد. ثانیا: صحت سند حدیث دلیل بر صدور آن از معصوم نمی باشد. بلکه باید در کنار قرینه سندی، سایر قرائن از جمله، فضای صدور روایت، زمان و مکان آن و عصر صدور روایت و اقول دیگر مذاهب اسلامی، بررسی شود و آنگاه به صحت و یا سقم حدیث، نظر داد.

ترویج خواب و رویاء

یکی دیگر از مهم‌ترین ادله‌ پیروان احمد الحسن بصری یمانی، ترویج افراطی خواب و رویاء است و عنوان می‌کنند که: شما نیت کنید، احمد الحسن را در خواب ببینید و یک سری اذکار "من در آوردی" نیز به شخص می‌دهند که بخوانید و سه روز هم روزه بگیرید، امام زمان به خواب شما می‌آید و می‌گوید با پسر من، بیعت کنید. اتفاقاً خیلی‌ها هم اینکار را کردند و در خواب چیزی ندید. گرچه بر فرض محال اگر کسی در خواب چیزی ببیند، خواب، حجیت ندارد. و طبق آیات قرآن و احادیث، شیطان با اولیاء خود، الهاماتی دارد و هنگام خواب، شیاطین به انسان ها حمله می کنند. و اصولا، مگر "انتخاب دین" در خواب بوده است که ادامه آن، نیز با خواب باشد؟

سوال از پیروان احمد الحسن بصری، این است که: چرا افراد را به خواب گرایش میدهید؟ سوق افراد به خواب و ایمان به احمد الحسن از طریق خواب در حالی که امام صادق(ع) در این خصوص می فرماید:

... َإِنَّ دِينَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَعَزُّ مِنْ أَنْ يُرَى فِي النَّوْم . [11]

... دین خداوند برتر از آن است که در خواب دیده می‌شود ـ .

علاوه بر این، حتي شخص مدعي يماني(احمد بصري) و يارانش،اين نكته را قبول دارند كه اجنه و شياطين مي توانند خواب سازي كنند و خود را به جاي معصوم نشان بدهند. [12] شيخ مفيد نیز، مي فرمايد:

و مع ذلك فإنا لسنا نثبت الأحكام الدينية من جهة المنامات. [13]

در مذهب شیعه، احكام دينى را به وسيله رؤيا و خواب اثبات نمى ‏كنيم.

بنابراین، ترديدي در اين امر وجود ندارد كه شياطين مي توانند براي انسان ها خواب سازي، نمايند و به تعبير عاميانه آنها را خواب نما، كنند. كه در آياتي از قرآن اشاراتي به اين مطلب شده است. [14] و اگر به فرض، رويايي نيز در مدح این جریان، ديده شود،حمل بر روياي شيطاني، مي گردد.

همچنین، در روايات متعددي تصريح شده، كه مومن نيز خواب هاي آشفته دارد و هميشه روياهاي او صادقه نمي باشد. به عبارت ديگر، اينچنين نيست كه يك فرد به صرف ايمان و تقوا،هيچ گاه خواب اشتباه و بدون تعبير و يا القائات شيطاني نبيند. شيخ صدوق در روايتي از امام صادق، چنين نقل می کند:

قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ الصَّادِقِ الْمُؤْمِنُ يَرَى الرُّؤْيَا فَتَكُونُ كَمَا رَآهَا وَ رُبَّمَا رَأَى الرُّؤْيَا فَلَا تَكُونُ شَيْئاً فَقَالَ إِنَّ الْمُؤْمِنَ إِذَا نَامَ خَرَجَتْ مِنْ رُوحِهِ حَرَكَةٌ مَمْدُودَةٌ صَاعِدَةٌ إِلَى السَّمَاءِ فَكُلَّمَا رَآهُ رُوحُ الْمُؤْمِنِ فِي مَلَكُوتِ السَّمَاءِ فِي مَوْضِعِ التَّقْدِيرِ وَ التَّدْبِيرِ فَهُوَ الْحَقُّ وَ كُلَّمَا رَآهُ فِي الْأَرْضِ فَهُوَ أَضْغَاثُ‏ أَحْلَام .... [15]

محمد بن قاسم نوفلى گويد: به امام صادق گفتم چه بسا، مؤمن خوابى بيند و همان طور واقع شود و بسا خوابى بيند و اثرى ندارد؟ فرمود چون مؤمن بخوابد از روحش حركتى تا آسمان بكشد و هر چه را روح مؤمن در آسمان كه محل تقدير و تدبير است بيند حق است و هر چه را در زمين بيند، اضغاث و احلام آشفته است ... .

ترویج افراطی استخاره

یکی دیگر از دلایلی که مبلغان جریان احمد الحسن بصری، یمانی دروغین، استفاده می‌کنند باب "استخاره" است که عنوان می‌کنند: شما نیت کنید، کتاب قرآن، را باز کنید، خود قرآن شما را راهنمایی می‌کنند. استخاره‌هایشان نیز این گونه است که به سود خود تعبیر می‌کنند و کاملا عوام فریبانه است یعنی اگر خوب بیاید می‌گویند: احمد الحسن بر حق است و اگر بد بیاید می‌گویند: شما، در نیت خویش، صادق نبودید و اگر به احمد الحسن ایمان نیاورید، دچار بلا می‌شوید.

نباید این اصل فراموش شود که استخاره نیز مثل خواب، حجت شرعی، نیست. و تنها بعد از تحقیق و مشورت و مطالعه در جوانب امر، آن هم در موارد محدود، باید به استخاره، مراجعه شود. و اصولا، ترویج استخاره، بدون مشورت و استفاده از عقل، مخالف مبانی اسلامی است و ما در اسلام برای انتخاب دین و مذهب با استخاره سفارش نشده ایم. بلکه مطابق فتوای علما و کارشناسان دینی، اصول دین، باید آگاهانانه و با بینش انتخاب شود. از طرفی، در عصر حاضر، که می توان، به آراء و نظریات این شخص (مدعی یمانی و نیابت خاص امام عصر)، دست یافت و راه حق را انتخاب کرد، دیگر چه نیازی است که دین مان را با استخاره، انتخاب کنیم؟

دعوت به مناظره و مباهله

پیروان احمد الحسن بصری، مدعی دروغین یمانی، مخالفین خویش را به مناظره و گفتگوی علمی، فراخوانده اند، لکن غافل از اینکه، شخص موسس این جریان، احمد اسماعیل بصری، ناتوان از پاسخ به برخی از مسائل پیش و پا افتاده علمی و فقهی می باشد.

به عنوان نمونه به ماجرای درخواست گفتگو و مناظره یکی از مراجع قم با وی، چنین است:

"خبر احمد الحسن بصری به یکی از مراجع مقیم در قم، میرسد. ایشان، در ابتدا، فکر می کنند که احمد الحسن، جوانی است که امر، بر او، مشتبه شده است. آن مرجع، تصمیم می گیرند وی را آگاه کرده که احمد الحسن، به مرگ جاهلی از دنیا نرود. ... در ادامه، آن مرجع،در مییابد که قضیه فرا‌تر از مشتبه شدن امر است و این شخص با تاسیس فرقه و جریان، در پی گمراهی و اضلال است.این عالم عظیم الشان، میفرماید:، خب بگویید کجا هستیدمن به حضور شما، بیایم. احمد الحسن در پاسخ، می گوید: شما می‌خواهی آدرس مرا پیدا کرده و مرا به قتل برسانید. آن مرجع، مجددا میفرمایند: که یک کشور سومی پیدا کنید تا در آنجا با هم مناظره کنیم ولی احمد الحسن،کناره گیری می کند.آن مرجع در نهایت، میفرماید: من ۴۰ جلد کتاب در فقه نوشته‌ام، شما اشکالات کتاب مرا بگویید، مگر شما امام سیزدهم، نیستید و عصمت، ندارید؟! احمد الحسن در پاسخ، جمله مضحکی بیان می کند: من وقت خواندن کتاب شما را ندارم. درحالیکه اگر بر فرض محال، احمد الحسن، عصمت داشت با علم الهی، سریعاً باید می‌گفت در جلد فلان، صفحه فلان، مشکل دارد." بنابراین، ادعای واهی و پوچ مناظره و گفتگو، به همین سادگی، رنگ باخت.

در مقاله آینده به مشترکات فرق انحرافی مهدویت و بویژه شباهت این جریان احمد الحسن بصری و مدعی یمانی و نیابت خاصه امام عصر، با فرقه های استعماری، اشاره خواهد شد.